MARATHA RESERVATION PROTEST – दोन शहीद मराठा बांधव, मुंबईतील मोर्चा, रस्त्यांची गोंधळ आणि जनतेचा आवाज

2025 चा ऑगस्ट महिना महाराष्ट्राच्या इतिहासात एक निर्णायक वळण घेऊन आला. MARATHA समाजासाठी आरक्षणाची मागणी करत हजारो आंदोलकांनी मुंबईच्या रस्त्यांवर उतरून आपल्या हक्कासाठी आवाज उठवला. या आंदोलनाचे नेतृत्व मनोज जरांगे पाटील यांनी केले, ज्यांनी आझाद मैदानात उपोषण सुरू करून सरकारला थेट आव्हान दिले. पण या लढ्याला एक दु:खद वळण मिळाले व दोन आंदोलकांचा मृत्यू झाला. हे केवळ वैयक्तिक नुकसान नव्हते, तर समाजाच्या भावनांवर खोल परिणाम करणारे क्षण होते.

मराठा आरक्षण – मृत आंदोलकांची माहिती

1. विजय घोगरे

गाव: टाकळगाव, लातूर
वय: अंदाजे 40 वर्षे
घटना: आझाद मैदानात आंदोलनात सहभागी असताना अचानक हृदयविकाराचा झटका आला.
उपचार: जे.जे. रुग्णालयात दाखल करण्यात आले, पण मृत घोषित करण्यात आले.
भावनिक प्रतिक्रिया: त्यांच्या सहकाऱ्यांनी सांगितले की विजय यांनी आंदोलनासाठी घरातील शेवटचे पैसे खर्च केले होते.

2. सतीश देशमुख

गाव: बीड जिल्हा
घटना: जुन्नरजवळ मोर्चात सहभागी असताना छातीत दुखू लागले.
उपचार: नारायणगाव रुग्णालयात दाखल, पण मृत घोषित.
भावनिक प्रतिक्रिया: त्यांच्या कुटुंबीयांनी सांगितले की सतीश यांनी शेतीतून मिळालेल्या उत्पन्नातून मोर्चासाठी रेशन आणि औषधे आणली होती.

मुंबईतील रस्त्यांची स्थिती

मोर्चाच्या दिवशी मुंबई शहर अक्षरशः ठप्प झाले होते. हजारो आंदोलकांनी आझाद मैदान, CSMT परिसर, आणि फोर्ट भाग व्यापला होता. यामुळे शहरातील वाहतूक व्यवस्था कोलमडली.

मोर्चाच्या दिवशी मुंबईतील प्रमुख रस्त्यांवर प्रचंड वाहतूक अडथळे निर्माण झाले होते. आझाद मैदान, CSMT परिसर, आणि फोर्ट भागात हजारो आंदोलक एकत्र आल्यामुळे Eastern Freeway पूर्णपणे बंद करण्यात आला होता, तर Coastal Road वर PDP ते Nariman Point दरम्यान वाहनांची लांबच लांब रांग लागली होती. VN Purav Road आणि P D’Mello Road वर पोलिसांनी वाहतूक वळवली, ज्यामुळे प्रवाशांना पर्यायी मार्गांचा वापर करावा लागला. Sion–Panvel Highway वर Vashi Bridge जवळ मोठी वाहतूक कोंडी झाली होती. BEST बस सेवा अनेक मार्गांवर विस्कळीत झाली, तर लोकल ट्रेन स्थानकांवरही गर्दीचा ताण जाणवू लागला. या अडथळ्यांमुळे सामान्य नागरिक, कामावर जाणारे कर्मचारी आणि रुग्णवाहिका सेवा यांना मोठा त्रास सहन करावा लागला. आंदोलनाचा आवाज जितका तीव्र होता, तितकाच शहराचा श्वास अडखळलेला होता.

पोलिसांची तयारी: ठोस आणि व्यापक उपाययोजनारी

1. बलवत्तर बंदोबस्त

CRPF, CISF, RAF तैनात: केंद्र सरकारच्या विशेष दलांची मदत घेऊन आझाद मैदान, CSMT परिसर, आणि मंत्रालय परिसरात सुरक्षा वाढवण्यात आली.
मुंबई पोलिसांची अतिरिक्त फौज: सुमारे 5,000 पोलिस अधिकारी आणि कर्मचारी विविध ठिकाणी तैनात.
महिला पोलिसांची नियुक्ती: महिला आंदोलकांसाठी स्वतंत्र सुरक्षा व्यवस्था.

2. ड्रोन आणि सीसीटीव्ही यंत्रणा

ड्रोनचा वापर: जमावावर नजर ठेवण्यासाठी आकाशातून निरीक्षण.
सीसीटीव्ही नेटवर्क: आझाद मैदान, चर्चगेट, आणि मंत्रालय परिसरात 24×7 नजर ठेवण्यासाठी सक्रिय.

3. वाहतूक नियंत्रण

वाहतूक वळवली: Eastern Freeway, Coastal Road, आणि P D’Mello Road वर वाहतूक वळवण्याचे आदेश.
BEST बस सेवा बदल: काही मार्गांवर बस सेवा बंद, तर काही मार्गांवर अतिरिक्त बस सोडण्यात आल्या.
लोकल ट्रेन सुरक्षा: CSMT आणि चर्चगेट स्थानकांवर RPF आणि GRP तैनात.

4. आरोग्य आणि आपत्कालीन सेवा

रुग्णवाहिका सज्ज: आझाद मैदान परिसरात तातडीच्या रुग्णवाहिका तैनात.
वैद्यकीय पथक: आंदोलकांमध्ये अचानक प्रकृती बिघडल्यास त्वरित उपचारासाठी डॉक्टरांची टीम.

5. संवाद आणि समन्वय

मनोज जरांगे यांच्याशी थेट संपर्क: आंदोलन शांततेत पार पडावे यासाठी वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी सतत संवाद ठेवला.
नागरिकांसाठी हेल्पलाइन: वाहतूक आणि सुरक्षा संदर्भात माहिती देण्यासाठी विशेष हेल्पलाइन सुरू.

ही तयारी केवळ कायदा-सुव्यवस्था राखण्यासाठी नव्हती, तर आंदोलकांच्या सुरक्षेची हमी देण्यासाठी होती. प्रशासनाने आंदोलकांचा आदर राखत शांततेत आंदोलन पार पडावे यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले. तरीही, मृत्यू झालेल्या दोन आंदोलकांच्या घटनांनी वातावरण अधिक भावनिक आणि संवेदनशील बनवले.

आंदोलकांची अडचण

मोर्चात सहभागी झालेल्या हजारो मराठा आंदोलकांनी केवळ सामाजिक न्यायासाठी लढा दिला नाही, तर प्रत्यक्षात अनेक अडचणींना सामोरे गेले. मुंबईसारख्या महानगरात आंदोलन करणे म्हणजे भावनिक आणि शारीरिक संघर्षाचा सामना करणे. या आंदोलनात सहभागी झालेल्या लोकांनी आपल्या गावांमधून प्रवास करून, स्वतःच्या खर्चाने, स्वतःच्या जीवावर आंदोलनात सहभाग घेतला आणि त्यातच त्यांच्या अडचणी अधिक ठळकपणे समोर आल्या.

हवामान आणि निवारा

मोर्चाच्या दिवशी मुंबईत मुसळधार पाऊस झाला. आंदोलकांना कोणताही ठोस निवारा उपलब्ध नव्हता.

CSMT स्टेशन परिसर: अनेक आंदोलकांनी प्लॅटफॉर्मवरच रात्रीचा मुक्काम केला.
पावसात भिजलेले कपडे: अनेकांना सर्दी, ताप, आणि थकवा जाणवू लागला.
छत्री आणि प्लास्टिक शीट्स: काहींनी स्वतःच्या खर्चाने आणलेल्या साधनांवरच अवलंबून राहावे लागले.

अन्न आणि पाणी

शहरात हजारो लोक एकत्र आल्यावर अन्न आणि पाण्याची सोय करणे मोठे आव्हान ठरते.

स्वयंपाक स्टेशनच्या सबवे मध्ये: काही आंदोलकांनी गावातून रेशन आणून सबवेच्या खाली स्वयंपाक केला.
पिण्याचे पाणी: सार्वजनिक टँकरवर अवलंबून, पण पावसामुळे गाळयुक्त पाणी मिळत होते.
भुकेले आंदोलक: काहींना दोन वेळचे जेवणही मिळाले नाही, तरीही त्यांनी आंदोलन सोडले नाही.

स्वच्छता आणि आरोग्य

मुंबईतील सार्वजनिक शौचालये मर्यादित आणि गर्दीमुळे अकार्यक्षम झाली होती.
शौचालयांची कमतरता: महिलांना विशेष अडचणींचा सामना करावा लागला.
आरोग्य सेवा: काही आंदोलकांना ताप, डोकेदुखी, आणि थकवा जाणवू लागला, पण वैद्यकीय सेवा अपुरी.
रुग्णवाहिका सेवा: काही ठिकाणी उपलब्ध, पण गर्दीमुळे पोहोचण्यात अडथळे.

वाहतूक आणि प्रवास

मोर्चासाठी आलेले आंदोलक विविध जिल्ह्यांतून आले होते — बीड, लातूर, नांदेड, परभणी, सातारा, कोल्हापूर इत्यादी.

बस सेवा विस्कळीत: BEST आणि ST बस सेवा बंद किंवा वळवण्यात आल्यामुळे अनेकांना चालत जावे लागले.
रेल्वे स्थानकांवर गर्दी: CSMT आणि चर्चगेट स्थानकांवर तासंतास थांबावे लागले.
परतण्याचा प्रश्न: आंदोलन संपल्यावर घरी परतण्यासाठीही अनेकांना आर्थिक आणि वाहतुकीची अडचण.

मानसिक तणाव

शारीरिक अडचणींपेक्षा मानसिक तणाव अधिक तीव्र होता.

सरकारकडून उत्तराची प्रतीक्षा: निर्णय होतो की नाही, याची अनिश्चितता.
मृत आंदोलकांची बातमी: विजय घोगरे आणि सतीश देशमुख यांच्या मृत्यूने वातावरण अधिक भावनिक बनले.
कुटुंबाची चिंता: अनेक आंदोलकांनी घर सोडून आंदोलनात सहभाग घेतला होता, त्यांच्या कुटुंबीयांची चिंता वाढली होती.

या अडचणी असूनही आंदोलकांनी संयम, शिस्त आणि एकजूट दाखवली. मराठा समाजाच्या हक्कासाठी दिलेला हा लढा, अडचणींवर मात करत पुढे जाण्याची प्रेरणा देतो.